Թեմա 9. Մեծ Հայքի Արշակունյաց թագավորությունը.
- Տրդատ 3-րդի գահակալությունը /բանավոր, դասագիրք, էջ 136-138/
- Ներկայացրե՛ք Մծբինի խաղաղության պայմանագիրը /գրավոր/։
Երբ 296թ. Հայաստան է ներխուժում պարսից արքա Ներսեհը: Հայ-հռոմեական միացյալ ուժերը Ոսխա գյուղի մոտ ջախջախում են պարսից զորքերին, սակայն Ներսեհը փախուստի է դիմում և հաշտություն խնդրում: Պարսից արքան Հյուսիսային Միջագեքում տարածքային որոշ զիջումներ է անում հռոմեացիներին:
Մծբինում կնքվում է հռոմեա-պարսկական 40-ամյա խաղաղության պայմանագիրը 298թ.-ին, որից հետո Մեծ Հայքի թագավորությունը ամբողջանում է և Տրդատ III Մեծը դառնում է Հայոց գահակալ։
Մծբինի պայմանագրով սահմանվել էին հետևյալ դրույթները, որոնք մեծ հնարավորություններ են Հայաստանի համար՝
- Սասանյան Իրանը պարտավորվում էր 40 տարի ձեռնպահ մնալ Մեծ Հայքի նկատմամբ ռազմաքաղաքական ոտնձգություններ կատարելուց:
- Հռոմին էին անցնում Միջագետքը, Ատրտիգրիսյան երկրներ Ծոփքը, Անգեղ տունը, Աղձնիքը, Կորդուքը, Մոկքը, Ծավդեքը և Ռեիմենան:
- Մեծ Հայքի սահմանը Պարսկաստանի հետ հարավ-արևելքում ճանաչվում էր Ատրպատականի սահմանագծում գտնվող հայտնի Զինթա ամրոցը:
- Իբերիայի թագավորն իր տիրակալական նշանները պետք է ստանար հռոմեացիներից:
- Հռոմը վրաց թագավորին բարեկամեցնում է Հայոց Տրդատ III թագավորի հետ, և նրանց դարձնում դաշնակիցներ հռոմեական արտաքին քաղաքականության կողմնակիցներ լինելու հանգամանքով։
Թեմա 10. Հին Հայաստանի մշակույթը.
- Հայկական առասպելներն ու վիպերգերը
- Հայոց նախաքրիստոնեական հավատքը
- Գրավոր մշակույթը /բանավոր, դասագիրք, էջ 155-169, /
- Ներկայացրե՛ք Հայոց դիցարանը և համեմատեք հունահռոմեական դիցարանի հետ /գրավոր/։
Հայոց դիցարանը կազմված է եղել 35 աստվածներից և 35 դիցուհիներից: Վանի թագավորությունից հետո ձևավորվում է նոր դիցարան: Արամազդին պաշտում էին իբրև արարիչ երկրի և երկնքի, բարօրություն, լիություն, արիություն շնորհող, ով էլ ղեկավարում էր դիցարանը։ Չափզանց սիրված էին.
- Մայր դիցուհի Անահիտը
- Ռազմի և քաջության աստվածն էր Վահագնը
- Աստղիկ դիցուհին, երկնային լույսի, սիրո և գեղեցկության աստվածուհին էր
- Նանեն՝ մայրության և ընտանեկան օջախի պահապան-դիցուհին
- Արեգ-Միհրը արեգակի, լույսի և արդարության աստվածն էր
- Նաև հյուրընկալության Վանատուր աստվածը
Հելլենիզմի դարաշրջանում հայոց աստվածներիմ նմանեցրել են հունահռոմեական դիցարանի աստվածնների հետ, օրինակ՝
- Արամազդ – Զևս
- Անահիտ – Արտեմիաա
- Վահագն – Հերակլես
- Աստղիկ – Ափրոդիտե
- Արեգ – Միհր – Հելիոս
Միքայել Բաբուջյան 